Een reorganisatie van denken en doen maakt ongekende vermogens vrij waarin emoties en een goed gevoel het verschil zullen bepalen tussen winnen of verliezen. Een vaak nog te spannende en gevoelige zaak van vertrouwen in een angstige tijd. Een tijd waarin je mensen niet meer van bovenaf bestuurd maar hen – zeker nu – alleen nog van binnen uit kunt bereiken.
Want wie nog denkt met ratio de besturing van mensen en de zaak in handen te hebben zal na het lezen van dit stukje wakker geworden zijn in een andere wereld. In een wereld waarin de procentuele schaalverdeling van nul tot honderd procent is vervangen door de uitersten van angst en vertrouwen. Met daar tussenin alle gradaties van onzekerheid en zekerheden. Niet wát gezegd en geschreven wordt is de informatie die mensen beweegt maar hoe dat bij hen overkomt en hoe zij dat verbinden met wat zij direct om zich heen vermoeden, verwachten of ervaren (hebben). Dan wel hoe zij die informatie gaan duiden en óf en in welke mate zij die informatie kunnen vertrouwen en geloven.
En dat juist nu.
In situaties en omstandigheden waarin toenemende druk en spanningen gevoeld worden. Zoals die groeien in de onderstroom van steeds frequentere en langer durende reorganisaties en veranderingen. Situaties waarin informatie met de dag veranderd en als gevolg daarvan steeds meer wordt. Terwijl de tijd van mensen die onder druk staan, steeds minder wordt om die informatie verstandelijk goed tot zich te kunnen nemen en vast te kunnen houden.
Mensen gaan dan steeds vluchtiger informatie scannen en daarin selectiever focussen op die fragmenten die hen snel verder kunnen helpen óf die fragmenten die hun positie, functie en persoonlijke belangen veilig(er) kunnen stellen. Juist in omstandigheden waarin vertrouwen te vaak beschaamd is (geweest) zien we dat angst – als een virus - de besturing van mensen gaat beïnvloeden en overnemen.
Ga dat maar na bij jezelf.
Als je zelf in omstandigheden komt waarin je iets niet meer helemaal kunt vertrouwen. Niet meer kunt bouwen op de betrouwbaarheid en veiligheid van je omgeving, op wat wel of niet is gedaan en op de juiste overdracht van informatie. Dan ga je meer bezig met wat er in je omgeving gebeurt en zou kunnen gaan gebeuren. Dan moet je ook veel meer bezig zijn met allerlei zaken waar je normaal – in omstandigheden waarin je wel voldoende vertrouwen kunt vinden - niet mee bezig hoeft te zijn. Je gaat dus meer doen wat minder direct je werk is als je het niet helemaal vertrouwd.
Waar vertrouwen afneemt nemen zorgen, druk, spanning en angst toe.
Dan ontstaan mentaal onveiliger omstandigheden waarin mensen zich kwetsbaarder gaan voelen. En de zich kwetsbaarder voelende mens gaat zich in zulke omstandigheden als beveiliging meer afsluiten. Zij zullen zich minder duidelijk en minder open en vrij uitspreken waarmee meer verhuld gaat worden en wel aanwezige vermogens minder inzetbaar worden gemaakt. Mensen gaan zich dan veelal onbewust in zichzelf terugtrekken en vertonen dan vaak, zonder dat zij het goed zelf in de gaten hebben, afhaakgedrag. Een veelal onzichtbaar en sluipend proces waarin mensen zich in hun werk ongewild overgeven aan Mentaal Verzuim: Een zelfbeschermingsmechanisme van mensen die onvoldoende invloed, zekerheid en veiligheid meer voelen in de omstandigheden waarin zij normaal gesproken - als het wel goed voelt - het beste van zichzelf willen, kunnen én durven geven.
Dit Mentaal Verzuim wordt daar merkbaar waar taken, verantwoordelijkheden en afspraken worden verzaakt of verzwakt. Waar ‘ja’ wordt geknikt of gezegd maar in het hoofd ‘nee’ wordt geformuleerd en maar afgewacht moet worden of ja of nee wordt gedaan als daadwerkelijk gedaan moet worden. Door dat niet meer zeker te weten ontstaan onzekerheden en verzwakken verbindingen. Wordt informatie vervormd, neemt mist toe en raakt een gezonde wisselwerking verstoord. Façadegedrag gaat het dan overnemen en de waan van de dag vormen. Openheid en eerlijkheid worden hierin het eerste slachtoffer wat maakt dat vertrouwen meer naar wantrouwen opschuift en afwachten de gang van zaken in z’n greep heeft genomen. Maar dat niet meer open wordt uitgesproken omdat we dat ook wel weer in stilte van elkaar begrijpen.
En zó is de cirkel weer bijna rond.
De cirkel waarin angst en andere emoties en gevoel leidend worden en neerwaarts gaan trekken waar we juist met kracht opwaarts willen uitbreken. Als je de cirkel horizontaal projecteert en de oorzaak-gevolg-werking van het hierboven genoemde mechanisme daarin plaatst voel je de krachten die daarin een neerzuigende spiraal trekken. En wat doen mensen die een neerzuigende kracht voelen? Juist. Die gaan echt niet rustig en verstandig na zitten denken. Die schakelen over op eigenbelangen en vallen terug op primaire acties en reacties, die véél dichter bij gevoel en emoties zitten dan bij het verstand.
Niet langer negeren of onderschatten.
Te lang is de invloed en de impact van emotie en gevoel op groei, functioneren en resultaten, als te vaag en te soft beschouwd gebleven. Als gevolg waarvan dit in opleidingen voor Bestuurders, Managers, HRM, P&O, Communicatie en vele andere functies en schakels zeer onderbelicht tot soms zelfs geheel onbehandeld is gebleven. Kennis was een zaak van verstand en ratio was leidend. Omdat dat makkelijker begrepen, zichtbaar, concreet, beïnvloedbaar én vooral bestuurbaar en controleerbaar was. Natuurlijk werd in woorden wel duidelijk gemaakt dat ‘vertrouwen’ voor zekerheid en succes belangrijk was. Maar ‘angst’ werd nooit genoemd en dus ook niet bespreekbaar gemaakt. En hoe daarin te sturen kwam al helemaal niet aan bod. Dus werden deze emoties ook niet als cruciale stuurfactoren voor doelgerichte bewegingen eigen gemaakt. En durven velen dit nog onvoldoende actief gericht in te zetten om mensen te bereiken en te raken. In wat hen weerhoudt en beweegt. Want stel je voor dat er iets in beweging gaat komen wat we dan niet meer in de hand kunnen houden. Die angst voor beweging is ons als samenleving aan het gijzelen in crises en recessie waarin we met te laat en nutteloos bezuinigen de put van aanhoudende faal- en consequentiekosten blijven dempen.
Wij zullen daaruit moeten breken.
Wij zullen met elkaar de ballen moeten tonen zelf voor te gaan in die uitbraak uit het ons zo veilig voelend comfortgebied. Niet langer even opveren en roepen dát er veranderd en hervormd moet gaan worden. Om daarna zelf weer terug te kunnen zakken in het ons zo bekende en vertrouwde besturen.
Wij zullen daarin ieder ons eigen aandeel moeten nemen.
Niet langer afwachten maar aangaan wat we te lang vermeden hebben omdat emoties en gevoel te vaag, te soft - of eerlijker - te eng waren. Het is nog maar 10 jaar geleden dat ondernemers tegen me zeiden: “Hans, bij ons spelen geen emoties! Maar als je me duidelijk kunt maken wat me dat kost of op kan leveren in euro’s, zal ik er nog eens naar kijken.”
Durven herkennen en erkennen.
Als wij voorgaande met elkaar willen, kunnen en durven herkennen en erkennen zonder dit te bagatelliseren, kunnen we een veel toekomstbestendiger en krachtiger fundament bouwen dat model kan staan voor een gezondere samenleving met een economisch sterkere samenwerking. Maar beseft moet worden dat dit ontwikkelgebied nog een te leeg en spannend niemandsland is. Zelfs een ‘Terra non Grata’, waarin nog veel te weinigen – voorbij de vele en mooie woorden - hun nek in daden uit durven steken.
‘A new State of Mind in Company’
Mijn droom is het om een aantal stakeholders van niveau uit verschillende geledingen van de samenleving warm te krijgen om de kou van te rationeel blijven handelen en sturen te kunnen (helpen) verdrijven. Authentiek moedige mannen en vrouwen van kaliber. Die in een elkaar versterkende werking mee durven gaan in de verraderlijke en krachtige onderstroom van onze maatschappij om daarin cruciale wissels om kunnen helpen omzetten. Een omslag helpen bewerkstelligen naar meer balans en een gezondere wisselwerking tussen verstand en gevoel. Een reorganisatie van denken en doen met a New State of Mind in Company. Voor het defragmenteren, richten en versterken van ons Collectief Mentaal Vermogen van Onze Maatschappij.
26 maart 2013. Hans Visser - lid departement Eemland
United Sense
www.terranongrata.com
